Klub (Kalibr) là một họ tên lửa hành trình tiên tiến trang bị cho hải quân do Văn phòng thiết kế Novator của Nga nghiên cứu chế tạo, tùy thuộc nền tảng triển khai mà nó có cách định danh khác nhau. Cụ thể, họ tên lửa phóng đi từ tàu mặt nước được định danh là Klub-N, triển khai từ dưới tàu ngầm là Klub-S, trang bị cho xe mang phóng tự hành là Klub-M và phiên bản ngụy trang trong container có định danh Klub-K. "Gia đình" tên lửa Klub bao gồm các thành viên sau, đầu tiên là 3M-54E - phiên bản tên lửa hành trình chống hạm siêu âm có tầm bắn 220 km, vận tốc Mach 2,9 và mang theo đầu đạn nặng 200 kg. Phiên bản nội địa 3M-54 của Hải quân Nga có tầm bắn được cho là lên tới 600 km, nhưng biến thể xuất khẩu đã bị hạ thấp xuống con số trên nhằm tuân thủ Hiệp ước kiểm soát công nghệ tên lửa - MTCR. Biến thể tiếp theo là 3M-54E1 chỉ dùng để xuất khẩu, nó chỉ có tốc độ cận âm Mach 0,8, tầm bắn nâng lên 300 km và trọng lượng đầu đạn vẫn ở mức 200 kg.

Một biến thể nổi tiếng khác của gia đình tên lửa Klub là phiên bản hành trình đối đất 3M-14E, nó thực chất là bản sửa đổi từ tên lửa chống hạm 3M-54E1. Thay đổi lớn nhất giữa tên lửa 3M-14E với 3M-54E1 đó là đầu dò radar chủ động trong phiên bản đối hạm đã được lược bỏ để thay thế bằng bộ tham chiếu tọa độ vệ tinh GPS. Ngoài các phiên bản thông dụng trên, họ tên lửa Klub còn có cả biến thể chống ngầm mang định danh 91RE1 và 91RTE2, nó có tầm bắn 40 km và tốc độ Mach 2. Điểm độc đáo của tên lửa chống ngầm thuộc họ Klub nằm ở chỗ "Đầu đạn" của nó là một quả ngư lôi hạng nhẹ có đầu đạn nặng 76 kg, sẽ được bung dù và tiếp nước sau khi tách ra từ thân tên lửa mang. Quay lại với phiên bản tên lửa hành trình đối đất 3M-14E, nó có tầm bắn đạt tới con số 300 km, vận tốc cận âm Mach 0,8 nhưng trọng lượng đầu đạn tăng lên tới 450 kg. Cũng cần lưu ý rằng 3M-14E là phiên bản xuất khẩu, còn bản nội địa 3M-14T phục vụ trong Hải quân Nga có tầm bắn tối đa lên tới 1.500 km, vũ khí này đã trải qua thực chiến ở Syria và thu về kết quả khá ấn tượng. Theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm - SIPRI của Thụy Điển thì Việt Nam đã mua một lượng nhỏ tên lửa hành trình Klub-S để trang bị cho các tàu ngầm Kilo 636, trong đó có cả phiên bản 3M-14E. Với tên lửa 3M-14E, tàu ngầm Kilo 636 đã có khả năng tung đòn tấn công tầm xa vào thẳng căn cứ địch, tạo ra sức răn đe rất lớn, khiến bất cứ đối thủ nào cũng phải dè chừng.

Nguồn:
https://tienphong.vn/ten-lua-hanh-trinh-phong-tu-tau-ngam-3m-14e-cua-vn-lan-dau-lo-dien-post1071745.tpo
https://www.youtube.com/watch?v=Gv7TQ5wJLdw